Fransa’da 27 Haziran’da polisin açtığı ateş sonucu Nahel Merzouk isimli 17 yaşındaki genç sürücünün hayatını kaybetmesinden bu yana düzenlenen gösterilerde polisle protestocular arasındaki çatışmanın dozu artarken; karakolların, kamu binalarının, araçların kundaklandığı ülkede 10 kentte geceleri sokağa çıkma yasağı getirildi, ülke genelinde otobüs ve tramvay seferleri iptal edildi, protestoları bastırmak için devreye zırhlı araçlar girdi. Polis olayların başladığı ilk günden bu yana en az bin 311 protestocuyu gözaltına alırken, 79 polis de yaralandı. Kamusal alanlarda 2 bin 560 yangın çıktığı, bin 350 aracın ateşe verildiği, 234 binanın yandığı veya hasar gördüğü aktarıldı. Çok sayıda Parislinin bir araya geldiği Nahel’in cenazesinde ailesi ve arkadaşları artık kökenlerinden dolayı ayrımcılık yaşamak istemediklerini belirtirken, güvenlik güçlerinin çifte standartta dayalı uygulamalarına son verilmesi çağrısı yaptı. Fransa’da aşırı sağ siyasetçiler ise Nael’in ölümünden sorumlu güvenlik güçleri yerine, sokağa dökülen protestocuları hedef alarak daha sert önlemlerin alınması çağrısı yaptı. Aşırı sağ, ülkenin iç savaş halinde olduğunu söyleyerek, eleştiri oklarını sert tedbirler almadığını savundukları Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a yöneltti. Öte yandan Macron olaylar nedeniyle 2-4 Temmuz’daki Almanya’ya ziyaretini erteledi.
Nahel Merzouk
Mounia Merzouk
Nahel’in Paris’te yaşadığı Nantarre banliyösünde dün yapılan cenaze törenine, kentte yaşayan farklı kesimlerden birçok kişi katıldı. Nahel’in ailesi ve arkadaşlarının söyledikleri ise, ülkeye nüfuz etmiş ırkçılığı bir kez daha gözler önüne serdi. Genç adamın bir arkadaşı, “Eğer yanlış ten rengine sahipseniz, polis sizin için çok daha fazla tehlikelidir” açıklamasıyla ülkedeki ayrımcılığa vurgu yaptı. Nahel’in annesi Mounia da “Arap görünümlü bir çocuk” olduğu gerekçesiyle polisin oğlunu vurduğunu ifade etti. Nahel M., Mont-Valerien’deki mezarlığa götürülerek toprağa verildi.
Nahel’in vurulmasından sonra Fransız güvenlik güçlerindeki ırkçılık iddiaları sürerken, İngiliz Daily Mail gazetesi genç sürücünün polis tarafından vurulmadan hemen önce başına silah dayatılarak tehdit edildiğini ortaya koyan kanıtlara ulaştı. Nahel’le beraber arabada bulunan ikinci kişi, “gerçeği ortaya koymak” adına gazeteye konuşarak bir ses kaydı yayınladı. Kendilerini durduran ilk polisin Nahel’e “aracı durdur ya da seni vururum” tehdidinde bulunduğunu kaydeden genç adamın arkadaşı, kısa süre içerisinde ikinci polisin de yanlarına geldiğini ve onun da silahın arka tarafıyla Nahel’e vurduğunu söyledi. Bu sırada ilk polisin silahı Nahel’in başına dayayarak “Hareket etme yoksa kafana sıkarım” dediğini belirten tanık, ikinci polisin “onu vur” dediğini ve Nahel’e tekrar silahla vurduğunu, bunun da Nahel’in arabayı hareket ettirmesine sebep olduğunu söyledi. Bunun ardından da ikinci polisin Nahel’e ateş ederek öldürdüğünü kaydetti.
Başlangıçta Paris ve çevresinde yoğunlaşan protestoların merkez üssü, 4. gününde Marsilya ve Lyon’a kaydı. Marsilya kentindeki şiddet olaylarında bir silah mağazası yağmalanarak av tüfekleri çalındı. Kentte sokakları yangın yerine çeviren göstericiler, güvenlik güçlerinin müdahale-sine de havai fişeklerle
karşılık verdi.
Val-d’Oise’de ise göstericiler Persan belediye binasını ateşe verdi. Marsilya Belediye Başkanı Benoit Payan’ın talebi üzerine kente takviye polis gönderildi. Kent merkezleri şiddet olaylarına sahne olurken, birçok noktada kundaklamaların yanı sıra iş yerleri ve mağazalar diğer kentlerde olduğu gibi yağmalanmaya devam ediyor. Bir karakol ve araçların ataşe verildiği ve yağma olaylarının yaşandığı Lyon’da, valilik kentte zırhlı araçların meydana çıkacağını duyurdu.
Ülkeyi beş gündür kasıp kavuran olaylar karşısında ise aşırı sağ partilerden olayları körükleyecek açıklamalar geldi. Fransız aşırı sağcı siyasetçilerden Marine Le Pen, birkaç gündür ülkeye ciddi bir düzensizlik durumunun hakim olduğunu vurgulayarak, olayların kısmi sokağa çıkma yasağıyla yatışabileceğini, durum daha da kötüleşirse OHAL ilan edilmesinin gerekebileceğini belirtti. Göçmen karşıtı Eric Zemmour da ülkeyi sarar şiddet sarmalına ilişkin, “Sadece sert mukavemet, düzeni ve huzuru geri getirebilir. Bu akşam olağanüstü hal ilan edilmesini talep ediyorum” ifadesini kullandı. Öte yandan bazı Neo-Nazi grupların sokaklara çıkarak protestocularla çatıştığına dair videolar da sosyal medyada yer aldı.
Fransa Milli Takımı Kaptanı Kylian Mbappe, protestoculara seslenerek şiddete son verme çağrısında bulundu. Sosyal medya hesabından paylaşım yapan Fransız yıldız, protestoculara çağrı yapıp bir çok kişinin çalışan sınıfın yaşadığı mahalleden geldiğini ve şiddetli protestolara zarar gören mülklerin bu sınıfa ait olduğunu belirtti. Mbappe, şiddetin hiçbir şeyi çözmeyeceğini vurgulayıp protestoları “kendini yok etme süreci” olarak nitelendirdi.
Türkiye’nin Paris Büyükelçiliği, Fransa’daki Türk vatandaşları veya buraya seyahat edeceklerin, ülke geneline yayılan şiddet eylemlerine karşı dikkatli olmalarını istedi. Büyükelçilik açıklamasında, geniş katılımlı protesto gösterileri nedeniyle muhtelif ulaştırma ve kamu hizmetlerinde kesintiler yaşandığı, kamu binaları, özel mülkiyet ve altyapıya zarar veren şiddet eylemleri yapıldığı belirtildi. Fransa’ya seyahat uyarısı yapan ülkeler arasına Kanada ve Azerbaycan da katıldı.
Fransa Adalet Bakanı Eric Dupond-Moretti, çocukları protestolara katılan ailelere ilişkin tehdit dolu açıklamalarda bulundu. Ebeveynlerin yaşanan olaylarda sorumluluklarının bulunduğunu söyleyen Dupond-Moretti, “(17 yaş altı) Çocuklarıyla ilgilenmeyen, onları, nereye gideceklerini bilerek geceleri dışarıya bırakan ebeveynler, 2 yıl hapis ila 30 bin avro para cezası ile karşı karşıya kalacaklar” dedi.
